الگوی روانشناختی استدلال‌های رأیدهندگان در انتخابات سیاسی بر پایه مفهوم درگیری

با نگاه روان‌شناختی، رأی‌دادن به‌عنوان یک رفتار سیاسی، همان ابراز نگرش اجتماعی در حوزه عمل سیاسی است. نگرش‌های سیاسی در سایه استدلال­هایی ابراز می­شوند که بیانگر نوع و سطح درگیری‌های برخاسته از نیازها و آرمان‌های مشارکت‌گنندگان است. در مباحث نگرش­ها در روان­شناسی اجتماعی دو گرایش ابزاری و ابرازگر- ارزشی مفهوم‌سازی شده است که به‌ترتیب دو نوع درگیری پیامدی و ارزشی را به بار می‌آورد. گرایش ارزشی به ویژگی‌های شخصیتی مربوط است. به منظور دسته­بندی و الگوپردازی استدلال‌های منتهی به رفتار رأی‌دهی بر پایه درگیری­های مبتنی بر نگرش، در یک مطالعه کیفی، با مراجعه به 345 نفر از کسانی که دست‌کم یکبار در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کرده بودند پیرامون انگیزه‌ و انتظاراتشان از منتخب مورد نظر مصاحبه شد. بیش از 3000 استدلال جمع­آوری و پس از عملیات پالایشی به 609 گویه کاهش یافت. استدلال‌ها در چهار گروه در قالب یک جدول 2×2، بر پایه سطح و نوع درگیری دسته‌بندی شدند. نتایج نشان داد الگویی از سوگیری­های استدلالی بر پایه سطح و نوع درگیری­های مبتنی بر نگرش قابل تمایز است: سوگیری‌های نخبگان، متعهدان، نیازگشا، و شخص-محور؛ که به‌ترتیب بر محور مطالبات مدنی، فرهنگی-ایدئولوژیک، اقتصادی- معیشتی، و روان‌شناختی قابل شناسایی است.